Gastroenterology

1.Not understanding disease course in general: You should ask your doctor about how the disease behaves in general in patients? How much is the risk of relapses and complications?

2. Adherence to medicines: Many patients skip or stop medicines when they are symptom-free. Also, they stop the medicine if desired results are not seen. This is among most common mistake as this not only jeopardise patient for relapse but also is a risk of malnutrition. If they don’t get better, they should visit a doctor and the doctor can start other medicines. Step up approach of medicines is a well-established way for nonresponders.

3.Not doing tests at certain intervals: Ulcerative colitis and Crohn’s disease patients need to do certain simple tests at a few months intervals. They also need to get endoscopies done at intervals. In IBD, absence of symptoms does not mean an absence of disease. In fact, many times there are no or minor symptoms but the disease progresses inside. Many patients are shocked when they diagnose with stricture on one bad day even with good compliance with medicines. What’s common in these patients is they didn’t go to a doctor for regular check-ups.

4.Not proper understanding of side effects: Ask your doctor about the side effects of medicines. Like Azathioprine can cause low Haemoglobin/white cells/platelets and liver inflammation. Biological medicines can have infusion reactions and increased risks for infections.

5.Starting Alternative medicines and stopping allopathy: Many patients have a gut feeling that allopathy medicines are harmful and other pathy medicines are free of side effects, which is not true. They stop Med and turn towards other pathies or even to quacks or some diet programs. Believe me, everyone eventually lands up with flare.

6.Diet restrictions: Some people omit food items from diet. There is no need for diet restrictions in quality and quantity. Some food better is avoided during flares only. This will predispose you to malnutrition and there will always be a feeling of illness even if you are symptom-free.

7.No bleeding/Diarrhoea equals Normalcy: Symptom-free does not mean disease-free. The disease remains in the body at low intensity. It takes months and years for complete mucosal healing. therefore, don’t stop the medicine and do regular follow-ups.

8.Misconceptions about Cure vs Control: Many patients don’t have a clear idea about this disease will get cured or they have to take medicines lifelong. For most patients, depending on symptoms, blood and endoscopy reports doctor tapers medicine to a minimum. In few patients, if mucosal healing is complete then the doctor can plan a medication-free trial with close follow-up.

9.Postponing doctor visit even if symptoms relapse: IBD patients have a good tolerance for symptoms and they wait for spontaneous recovery or take over-the-counter medicines and don’t do doctor visit early in relapse. This makes the disease more severe and recovery slow.

10.Taking a certain groups of pain killers: for any pain, IBD patients should not take NSAID group painkillers as they are known to exacerbate the disease.

11.Inadequate care when traveling about food/Water: Clean food and water are a must as food poisonings and intestinal infections aggravate the silent disease.

12.Addictions: Smoking cannot be tolerated as it can aggravates symptoms.

13.Stress management: Stressful events come to all of us but if you are not able to manage stress properly then it can aggravate the symptoms. Some patients need counseling and even treatment

Pill Esophagitis (Medicine related food pipe ulcer)

A 70-year-old patient came to my clinic 2 months back. He said ‘he had burning, pain in chest and difficulty in swallowing solids’. He was also getting hiccups.

This was all started just 20 days before showing to me when he was admitted with dengue fever in the hospital at Pandharpur. There were no other complaints.

He had taken many medicines and syrup but was not getting better. By now he had shown to two MD doctors. 1 general physician and cardiologist also.

As this was an acute onset problem I suspected drug-related injury of the food pipe. To diagnose this we need to do an endoscopy. As was contemplated he had large ulcers in the middle of the food pipe. The biopsy was negative for cancer. With 8 weeks of medicines, he is now better.

This is an easily preventable problem. Many patients consider tablets and capsules as chocolates. They swallow them without 1 glass of water. This is mostly done by children and old age people. These tablets/ Capsules stuck in the food pipe and a chemical released from them cause inflammatory ulcers. These ulcers can be very deep. They can cause as in above patients pain, burning. Apart from these symptoms they may have bloody vomiting, black stools and rarely perforation of the food pipe.

So much anxiety, money, family disturbances, travel expenses were completely avoidable with just 1 glass of water.
Please consume an adequate amount of water with tablets and Capsules.

कावीळ — समज व गैरसमज

ब-याच वेळेस डॉक्टर विचारतात की , पूर्वी केव्हा कावीळ झाली होती का? तेव्हा रूग्णाकडून हमखास येणारे उत्तर म्हणजे हो , पण त्यात खोलवर गेले तर असे लक्षात येते कि ती कावीळ नसते.
मळमळ होणे, उलटी होणे , डोळे पिवळे होणे , लघवी पिवळी होणे , पोट दुखणे , पांढरी कावीळ व यकृताला सुज येणे अशा व अनेक प्रकारच्या कावीळीच्या व्याख्या प्रचलीत आहेत.
इंग्रजीमधे कावीळीला बिलीरूबीन म्हणतात. यकृताच्या आजारामध्ये वर नमूद केलेली लक्षणे दिसू शकतात. त्यात डोळे व लघवी पिवळी होणे हे विशिष्ट लक्षण आहे.लाल रक्तपेशीचे जेव्हा नाश होते तेव्हा त्यातील घटकाचे यकृतामधे प्रक्रिया केली जाते , त्यातून बिलीरूबीन तयार होऊन पित्तनलिकेमधून छोटया आतडयामध्ये येते. बिलीरूबीनचे संडासमधून व काही प्रमाणात किडनीमधुन शरीराच्या बाहेर विसर्ग केला जातो. याचाच अर्थ असा की कावीळ लाल रक्तपेशींच्या; यकृताच्या किंवा पित्तनलिकेच्या आजारमध्ये दिसु शकते.
डोळे पिवळे होण्याची बरीच कारणे आहेत. त्यातील महत्वाची खालीलप्रमाणे आहेत.

अ. यकृताचे आजार – – डोळे व लघवी पिवळी होतात.
1. विषाणूमूळे होणारे —
– हेपॅटायटीस ए, इ. ( दूषीत पाण्यामूळे व अन्नामूळे पसरतात)
– हेपॅटायटीस बी ,सी , डी(रक्तसंसर्गामूळे पसरतात )
2. ऑटोइम्युन ( स्वत:ची रोगप्रतीकारक शक्ती यकृताला इजा करते)
3. फॅटी लिव्हर ( यकृतामधे चरबीचे प्रमाण वाढते )
4. पित्तनलीकेच्या अडथळयामूळे होणारी कावीळ
ब. रक्ताशी निगडीत आजार- डोळे पिवळे होतात पण लघवी
पिवळी होत नाही.
हिमोलायटीक अनेमीया – रक्तपेशी (लाल) कमी होणे.
क. गिलबर्ट सिंड्रोम
हिपॅटायटीस ए./इ. याची लागण दूषीत पाणी किंवा अन्नामूळेहोते. बहूतांश वेळा हे आजार काहीही उपचार न घेता दोन ते चार आठवडयात बरी होतात. रूग्नांना ब-याच वेळेस असे वाटते की काही आयुर्वेदीक किंवा गावठी वा तत्सम औषधे घेतल्यामूळे कावीळ बरी झाली.अशा तत्सम औषधीबद्दल काहीही पुरावा नाही. या आजारामध्ये काही रूग्नांना यकृत फेल्युअर होऊ शकतेा. तत्सम औषधी घेण्यात वेळ खर्ची केल्यामूळे असे रूग्ण आमच्याकडे उशीराने पोहोचतात व त्यावेळेस आपल्या हातात जास्ती काही नसते.
पांढरी कावीळ म्हणजे यकृताचा आजार असतो पण डोळे पिवळे झालेले नसतात. पांढरी कावीळ म्हणजे हेपॅटायटीस बी, सी,डी. काही वर्षापूर्वी हया आजारासाठी औषधे अस्तीत्वात नव्हती . विज्ञानाच्या प्रगतीमूळे आता हया आजावर नियंञण आणणे शक्य झाले आहे.हेपॅटायटीस सी.च्या नवीन उपचा-यामूळे त्याचे पूर्णपणे उच्याटन होऊ शकते. हे आजार दुषीत रक्त संसर्ग व शारीरीक संबंधामूळे पसरतात .हया आजाराचा योग्यवेळी उपचार केला तर यकृताचा सिरहोसीस (Cirrhosis) होण्यापासून बचाव होऊ शकतो.
सध्याच्या फास्ट फूडमुळे व शारीरीक कष्ट कमी झाल्यामूळे लठ्ठपणा वाढतो आहे. लठ्ठपणा आला की त्याच्या सोबत साखरेचा आजार( डायबीटीज) , उच्चरक्तदाब , मेटाबोलीक सिंड्रोम आलेच. यकृतामूळे चरबीचे प्रमाण अती झाल्यामूळे होणा-या आजाराला NAFLD असे म्हणतात . आम्ही लठ्ठपणामुळे मुलामधे होणा-या यकृताच्या आजारावर आंतरराष्ट्रीय स्तरावर शोधनिबंध प्रकाशीत केला आहे.त्यात 62% विद्यार्थांच्या यकृतामध्ये चरबीचे प्रमाण गरजेपेक्षा अधीक आढळून आहे.23% विद्यार्थांच्या यकृतावर त्याचा गंभीर परीणामसुध्दा दिसत होता.
अनेक सदृढ लोकांचेही अधूनमधून डोळे पिवळे होत असतात किंवा रिपोर्टमधे बिलीरूबिन वगळता बाकी सर्व चाचण्या ठीक असतात.त्यांना दुसरे काहीही लक्षण नसते. अशा व्यक्तींना गिलबर्ट सिंड्रोम असु शकतो.हा काही आजार नसुन बिलीरूबीनला यकृताबाहेर टाकण्याच्या प्रक्रीयेमधला संथपणा आहे.काही विशिष्ट चाचण्या करून त्याचे निदान आम्ही करतो.हया व्यक्तींना घाबरण्याचे मुळीच कारण नाही.
बिलीरूबीन जेव्हा यकृतामध्ये तयार होते तेव्हा पित्तनलिकेद्वारे छोटया आतडयांमध्ये येते. जेव्हा हया नळीमध्ये अडथळा होतो तेव्हाही डोळे व लघवी पिवळे होतात. संडासला पांढरटपणा येतो व अंगाला खाज येते. अशा प्रकारचा अडथळा स्टोनमूळे , पित्ताशय , पित्तनलिका किंवा स्वादूपिंडाच्या गाठीमूळे होऊ शकतो. हया प्रकरच्या कावीळीसाठी तांडातून विशीष्ट प्रकारची दूर्बीन टाकून पित्तनलिकेमध्ये स्टेंट टाकला जातो.(ERCP)
थोडक्यात सांगायचे म्हणजे कावीळ हा आजार नसून लक्षण आहे.कावीळीची अनेक कारणे असतात त्याचे योग्यवेळी निदान व त्यानूसार उपचार केले पाहीजे